اگه بخواهیم به طور ملموس‌تر شما را با مفهوم پسیو و اکتیو در شبکه آشنا کنیم، باید بگیم، شبکه مثل یک بزرگراه هست که پسیو شبکه همان جاده، تابلوها و پل‌ها هستن که امکان جابجایی ماشین‌ها را از یک مکان به مکان دیگه فراهم میکنن. پسیو شبکه بدون نیاز به برق، تنها با فراهم کردن مسیر این عمل را انجام می‌دهد.

ولی اکتیو شبکه همان دوربین‌ها، چراغ راهنمایی رانندگی، و ماشین‌های پلیس و… هستند که به برق نیاز دارن و کارهای خاصی را انجام میدن. برا اینکه شما بتونید بهتر با تفاوت پسیو و اکتیو در شبکه آشنا بشین بهتره که در ادامه همراه ما باشید.

تفاوت پسیو و اکتیو در شبکه

به طورکلی شبکه‌های پسیو، به خدمات و تجهیزاتی گفته میشه که از تقویت‌کننده و عنصر فعال برای انتقال سیگنال استفاده نمی‌کنن. پسیو شبکه بخش‌های فیزیکی و غیرفعال شبکه هستن که فقط مسیر رو فراهم می‌کنن مثل کابل و پریز. در واقع به طور معمول برای انتقال اطلاعات به صورت غیر فعال عمل می‌کنن. ساده‌ترین قطعه پسیو شبکه یک کابل شبکه هست که فقط وظیفه انتقال جریان الکتریکی به سایر دستگاه‌های موجود در شبکه را به عهده دارد.

اکتیو شبکه به تجهیزات و خدماتی گفته می‌شه که باعث تغییر در داده‌ها می‌شن و این تجهیزات برای اینکه عملکرد درست و صحیحی داشته باشن نیاز به منبع تغذیه دارن. تجهیزات اکتیو شامل دستگاه‌هایی هستن که سیگنال را پردازش، مدیریت و تقویت می‌کنند، مانند مودم، روتر و سوئیچ. در واقع تجهیزات اکتیو سیگنال‌ها را تولید و با کمک تجهیزات پسیو باعث جابجایی آن‌ها می شن. همچنین کار انتقال، مدیریت و نظارت بر بسته‌های ارسال شده توسط شبکه‌ها را نیز بر عهده دارند.

پسیو شبکه چیست؟

در جواب به سوال اینکه پسیو چیست؟ باید بگیم که برای اینکه شما بتوانید یک شبکه را راه‌اندازی کنید، به تجهیزات Passive یا غیرفعال نیاز دارین. این تجهیزات به برق اتصال ندارن و باعث تقویت سیگنال‌ها نمی‌شن. به طور معمول، این تجهیزات پسیو داخل ابزارهای گوناگون قرار می‌گیرن و اصولا دیده نمی‌شن. به زبون ساده تر بخواهیم بگیم اینه که پیسو شبکه همون زیرساخت فیزیکی هست که برای انتقال اطلاعات لازمه. بدون داشتن این زیرساخت نمی توانیم هیچ اطلاعاتی رو جابجا کنیم. پسیو شبکه مثل یک جاده‌ای هست که اگر آسفالت خوبی داشته باشه تردد ماشین‌ها خیلی راحت‌تره. پس برا اینکه کار ما با سرعت خوبی انجام بشه و به مشکل نخوره لازمه که پسیو شبکه به درستی اجرا بشه.

مثال‌هایی از تجهیزات پسیو

مزایای تجهیزات پسیو

• پایداری بالا: به دلیل اینکه از قطعات الکترونیکی پیچیده استفاده نشده، دوام و پایداری بیشتری دارن. آن‌ها می‌توانند در محیط‌هایی که سخت هستند و دماهای متغیری دارند به بهترین شکل عمل کنند. در نتیجه عمر طولانی‌تری نیز دارند.
• هزینه اجرای و نگهداری پایین: تجهیزات پسیو چون قطعات و قسمت‌های پیچیده‌ای ندارن و قطعی و وصلی در این تجهیزات کمتر اتفاق می‌افتد، به همین دلیل نسبت به تجهیزات اکتیو دارای هزینه تعمیر و نگهداری کمتری هستند.
• مصرف انرژی کم: به دلیل اینکه به برق نیاز ندارن در کاهش مصرف انرژی در شبکه نقش بسزایی دارن. به همین دلیل می توانند در مکان‌های مختلفی نصب شوند.

تجهیزات اکتیو (active) چیست؟

تجهیزات اکتیو، در واقع قطعه‌ها و تجهیزاتی هستن که با اتصال به برق باعث تقویت سیگنال‌ها میشن و جریان الکتریکی را فعال می‌کنن. در واقع این شبکه‌ها با کمک تجهیزات فعال، باعث تقویت سیگنال میشن تا در نهایت داده‌ها به هدف نهایی خود برسن.

مثال‌هایی از تجهیزات اکتیو (active)

مزایای تجهیزات اکتیو

• انعطاف بالا: تجهیزات active دارای انعطاف بالایی‌اند، به طوری که با تنظیمات مختلف می‌توانیم از آن برای انواع شبکه‌ها استفاده کنیم. این تجهیزات امکان پیکربندی و تنظیم بیشتری دارن و به راحتی می توانند با نیاز شبکه سازگار شوند.
• مدیریت هوشمندانه: تجهیزات اکتیو با داشتن امکانات پیشرفته‌ای مانند کنترل پهنای باند امکان مدیریت بهتر شبکه را به ما می‌دهد. این تجهیزات با توانایی مدیریتی مثل مانیتورینگ، کنترل و گزارش‌دهی، باعث بهینه سازی عملکرد سیستم میشن.
• امنیت بالا: بیشتر تجهیزات اکتیو، با عرضه پروتکل‌های امنیتی، باعث میشن که امنیت داده‌ها حفظ شن. تجهیزات اکتیو با کمک تکنیک‌های تحلیلی و همچنین نرم افزارهای امنیتی می توانند نفوذهای غیرمجاز را شناسایی و از ورود آنها جلوگیری کنن. به طور مثال فایروال با فیلتر ترافیک شبکه، در برابر حملات خارجی از شبکه محافظت می‌کند.
• تقویت سیگنال: این تجهیزات با تقویت سیگنال‌های ضعیف، باعث افزایش مسافت انتقال داده‌ها میشن. تجهیزات اکتیو با کمک تقویت کننده‌های سیگنال، همچون اکسس پوینت، سوئیچ و روتر و… قدرت سیگنال را افزایش می‌دهند تا بتوانیم داده‌ها را در مسافت‌های طولانی انتقال دهیم.

تفاوت پسیو و اکتیو در شبکه

خدمات پسیو در شبکه

به تمام فعالیت‌هایی که در ایجاد زیرساخت‌های شبکه مربوط هست خدمات پسیو گفته می‌شه، که از مهم‌ترین خدمات پسیو شبکه میشه به موارد زیر اشاره کرد:

• طراحی دقیق چگونگی کابل‌کشی و محل قرار گرفتن تجهیزات passive
• نصب و 9 راه اندازی فیزیکی کابل‌ها
• نصب کردن داکت و ترانکینگ
• نصب پریز، رک

تجهیزات پسیو شبکه

نقش تجهیزات پسیو در هدایت جریان تولید شده توسط تجهیزات اکتیو هست. هرچند به ظاهر نقش آن در جریان عملکرد شبکه مهم نیست ولی ستون اصلی شبکه هست و بدون وجود این تجهیزات امکان راه‌انداز ی شبکه امکان پذیر نیس.

مهم‌ترین تجهیزات شبکه پسیو

• کابل شبکه (network cable): یکی از اصلی‌ترین ابزارها در تجهیزات پسیو شبکه، کابل‌ها هستن که نقش مهمی را در شبکه ایفا می‌کنن. کابل‌ها در انواع قدرت و ظرفیت تقسیم می‌شن که به طور معمول کابل شبکه cat6 و cat5e پاسخگوی نیازهای عادی هستن و نوع پرقدرت آن مانند cat7 و cat8 که برای مراکز بزرگتر هستن.
• کانکتورها (connectors): جهت اتصال کابل‌ها به یکدیگر و همچنین دستگاه‌های دیگر استفاده میشن.
• داکت(duct): از جنس پی وی سی هست و در مسیر کابل کشی کابل‌ها مورد استفاده قرار می‌گیره.
• رک (rack): ازجمله ابزاری که در تجهیزات شبکه در بیان تفاوت پسیو و اکتیو در شبکه، کاربرد زیادی داره، انواع رک هست. رک محفظه‌ای برای جا دادن تجهیزات شبکه است،  که در دو نوع دیواری و ایستاده موجود می باشد.
• پچ پنل (patch panel): این ابزار در بیان تفاوت پسیو و اکتیو در شبکه نقش مهمی داره. پچ پنل قطعه ای به شکل مستطیل هست که برای مدیریت ورودی و خروجی کابل‌ها در ایجاد اتصال نقش مهمی داره.
• جک ها (jacks): به طور معمول در اتاق های سرور، نقاط اتصال کابل‌ها در دیوار یا تجهیزات شبکه هستن.
• پچ کورد(patch cord): این ابزار نوعی کابل هست که با داشتن اتصال دهنده در هر انتهای خود وظیفه اتصال یک وسیله الکترونیکی را به وسیله دیگر به عهده داره.

خدمات اکتیو در شبکه

به مجموعه‌ی خدماتی که در مدیریت و پشتیبانی شبکه نقش فعالی داره، خدمات اکتیو در شبکه گفته می‌شه که شامل موارد زیر هست:

1. نصب کردن سیستم عامل کلاینت و سرور
2. بهینه سازی شبکه که شامل تجزیه و تحلیل ترافیک، افزایش پهنای باند و کیفیت خدمات
3. مدیریت شبکه
4. عیب یابی و برطرف کردن مشکل‌ها
5. پیکربندی تجهیزات شبکه مانند روتر و مودم

تجهیزات اکتیو در شبکه

بعد از اینکه با تفاوت پسیو و اکتیو در شبکه آشنا شدیم، نوبت به معرفی مهم‌ترین تجهیزات اکتیو در شبکه می‌رسه. در ادامه لیستی از مهم‌ترین تجهیزات اکتیو در شبکه بیان شده.

• روتر(Router): برای اتصال چند دستگاه به اینترنت و همچنین اتصال چند دستگاه به یکدیگر از روتر استفاده می‌شه. در واقع با روتر می تونیم یه شبکه محلی ایجاد کنیم.
• مودم‌ها(Modem): وظیفه مودم اینه که سیگنال‌های دیجیتال رابه آنالوگ و همچنین عکس این کار، یعنی آنالوگ را به دیجیتال تبدیل کنه.
• سوئیچ‌ها (Switch): این وسیله چند پورتی در لایه دوم شبکه، اطلاعات دسته‌بندی شده را دریافت و سپس به مقصد می رسونه.
• اکسس پوینت (Access Point): اکسس پوینت که به معنی نقطه دسترسی هست که  امکان اتصال بی‌سیم (Wi-Fi) را به lan فراهم می‌کنه.
• فایروال(Firewall): فایروال‌ها به دو صورت سخت‌افزاری و نرم‌افزاریه که  با بررسی ترافیک ورودی و خروجی و طبق قوانین امنیتی از قبل تعیین شده، ترافیک غیرمجاز را مسدود می‌کنه.

جمع بندی

برای درک بهتر تفاوت پسیو و اکتیو در شبکه لازم هست با انواع مختلف این تجهیزات و نقش آن‌ها آشنا شوید. به طور کلی از  تجهیزات پسیو برای انتقال سیگنال‌ها بدون پردازش و تقویت استفاده می‌شود. مانند: کابل‌ها، جک‌ها و کانکتورها. تجهیزات پسیو نیازی به انرژی ندارند و بدون پیکربندی فقط سیگنال را منتقل می‌کنن. درحالی که تجهیزات اکتیو وظیفه ارسال، دریافت و پردازش داده‌ها در شبکه را بر عهده دارن. تجهیزات اکتیو به منبع انرژی نیاز دارن و با قابلیت پیکربندی و مدیریت می‌توانند سیاست‌های مختلف شبکه را پیاده سازی کنن. مانند: سوئیچ‌ها، روترها و اکسس پوینت.

هر دو نوع از این تجهیزات نقش مهم و خاصی را در ایجاد یک شبکه پایدار و کارآمد بر عهده دارن.

سوالات متداول

آیا شبکه اکتیو نیاز به نگهداری بیشتری دارد؟

شبکه اکتیو به دلیل نیاز به پیکربندی نرم‌افزاری، آپدیت‌ها، تنظیمات امنیتی و…. دارای نصب و نگهداری پیچیده‌تری هست درحالی که شبکه پسیو چون قطعات الکترونیکی پیچیده‌ای ندارد نگهداری آن  آسان‌تر هست.

آیا می‌توان بدون تجهیزات اکتیو شبکه کامپیوتری داشت؟

خیر، تجهیزات پسیو فقط زیرساخت ارتباطی را فراهم می‌کنند، اما برای انتقال داده، حداقل یک دستگاه اکتیو. مانند سوئیچ یا روتر لازم هست.

هزینه راه اندازی شبکه پسیو بیشتر است یا اکتیو؟

در شبکه‌های بزرگ هزینه تجهیزات اکتیو، و همینطور هزینه پشتیبانی و نگهداری آن خیلی بیشتر از هزینه شبکه پسیو هست. چون با افزایش مقیاس، هزینه تجهیزات اکتیو بویژه اگه تجهیزات به‌روزتری نیاز باشه، به مراتب بیشتر میشه.